O fluoryzacji zębów

Usłyszałem ostatnio bardzo krytyczną opinię o fluoryzacji zębów. Usłyszałem, że jest to metoda przestarzała, nieskuteczna, wycofana na zachodzie i w Skandynawii, a Polska jest po prostu rynkiem zbytu dla preparatów wycofanych z tamtejszych rynków. A przecież fluor to trucizna o bardzo negatywnym działaniu na centralny układ nerwowy.

Sceptycznie podszedłem do tej opinii, gdyż jest sprzeczna z powszechną praktyką specjalistów danego tematu (w tym przypadku dentystów). Nie można jej jednak wykluczyć, gdyż wykonywanie takich zabiegów jest zbieżne z interesem finansowym tych specjalistów.

Tak się złożyło, że dopiero co oglądałem film SciFuna, jak podchodzić do takich informacji. Zastosowałem omawiane tam podejście. Postanowiłem to zweryfikować w źródłach naukowych. Dzielę się wynikiem.

Co wywnioskowałem? Czyli jak to w końcu jest…

Ten rozdział jest w zasadzie podsumowaniem. Szanując czas i cierpliwość czytelnika – od razu przechodzę do sedna. Niżej możecie przeczytać jak do tego doszedłem, co to w ogóle jest i zapoznać się z całym stosem anglojęzycznych cytatów i linków do źródeł, aby samemu sprawdzić, czy też tak to rozumiecie.

A jeśli chcecie tylko prostą odpowiedź – po tym rozdziale możecie sobie darować dalsze czytanie.

Fluoryzacja ma wysoką skuteczność w zapobieganiu próchnicy i ubytkom innego pochodzenia zarówno w przypadku zębów stałych, jak i mlecznych. Zostało to wielokrotnie potwierdzone. Wykazano także skuteczność w zapobieganiu przebarwieniom i pęknięciom towarzyszącym terapii ortodontycznej (aparaty na zęby).

Fluoryzacja jest powszechnie stosowanym programem. Nie znalazłem opracowania naukowego kwestionującego sensowność tego podejścia. Wprost przeciwnie – znalazłem takie, które wprost mówią, że jest to metoda skuteczna i opłacalna.

W ramach swoich krótkich poszukiwań, nie znalazłem potwierdzenia wycofania się jakiegoś kraju z programu fluoryzacji zębów.

Istnieją badania sugerujące wpływ znacznej ekspozycji na fluor na obniżenie poziomu inteligencji, ale inne badania podważają to powiązanie. Trudno jest to jednoznacznie stwierdzić.

Fluor możemy (a raczej musimy) przyjmować w niewielkich ilościach. W wyższym stężeniu jest szkodliwy a nawet zabójczy.

Zaleca się zarówno spożycie fluorowanej wody, jak i mycie zębów pastą z fluorem oraz fluoryzację zębów, z zachowaniem jednoczesnej ostrożności związanej z sumaryczną dawką fluoru dostarczaną do organizmu. Choć w żadnym z badań nie natknąłem się na informację o przedawkowaniu fluoru w ramach tych działań, spotkałem się z następującymi zaleceniami:
– minimalizować spożycie pasty do zębów przez dzieci (dobrze płukać, u młodszych stosować pastę z obniżoną zawartością fluoru),
– zachować szczególną ostrożność przy suplementacji fluoru i nigdy nie robić tego bez konsultacji z lekarzem,
– nie stosować pasty z fluorem przez 2 dni od fluoryzacji,
– zweryfikować zawartość fluoru w wodzie pitnej

Jak do tego podszedłem?

Znaleźć anglojęzyczną nazwę zabiegu (fluoride varnish), przeszukać internet w zestawieniu ze słowami kluczowymi: study, effectiveness z użyciem wyszukiwarki google.com oraz filtru site:.edu. Zwrócenie szczególnej uwagi na najświeższe opracowania (po 2010 roku). Przejrzeć zakres badań i podsumowanie wyników.

Proszę ostrożnie podchodzić do tego opracowania. Nie spędziłem nad tym dużo czasu (około 2,5 godz). Nie czytałem całych badań, a jedynie podsumowania. Nie sprawdzałem rodzajów preparatów stosowanych w Polsce i nie porównywałem ich zawartości z tymi, których dotyczą badania. To bardzo pobieżny przegląd tematu i nie można go traktować jako 100% wiarygodne źródło.

Na pewno ma jednak wyższą wiarygodność niż informacja zasłyszana, czy informacja na stronie http://swiadomosc-ziemi.org/ (pierwszy wynik w google przy wyszukiwaniu wprost „szkodliwość fluoryzacji”), która propaguje m.in takie treści – „Rok temu dręczyły mnie potworne stany lękowe. (…) Zakupiłam naklejki i między innymi brelok ze Znakiem Miłości TO NAPRAWDĘ DZIAŁA I POMAGA!!! Lęki ustały. ”

Czym w ogóle jest fluoryzacja?

Polega na nałożeniu cienkiej warstwy preparatu o wysokim stężeniu fluoru wprost na powierzchnię zębów. Preparat szybko twardnieje pozostając na dłuższy czas w kontakcie ze szkliwem. Z uwagi na niewielką ilość preparatu, sumaryczna ilość fluoru, mimo wysokiego stężenia, nie jest groźna. Ponadto, przy postępowaniu zgodnie z zaleceniami, większość preparatu powinna pozostać na zębach aż do momentu ich szczotkowania, kiedy to preparat zostaje zmyty z zębów i wypluty.

Mimo to niektóre zalecenia sugerują nie używanie pasty z fluorem przez 2 dni od fluoryzacji.
https://en.wikipedia.org/wiki/Fluoride_varnish
https://www.healthychildren.org/English/healthy-living/oral-health/Pages/Fluoride-Varnish-What-Parents-Need-to-Know.aspx

Wyniki badań naukowych

Zacznę od wspomnianej szkodliwości fluoru na centralny układ nerwowy.

„Harvard School of Public Health (HSPH) and China Medical University in Shenyang for the first time combined 27 studies and found strong indications that fluoride may adversely affect cognitive development in children. Based on the findings, the authors say that this risk should not be ignored, and that more research on fluoride’s impact on the developing brain is warranted. ”

https://www.hsph.harvard.edu/news/features/fluoride-childrens-health-grandjean-choi/

To opracowanie wskazuje na wysokie prawdopodobieństwo negatywnego wpływu fluoru na inteligencję. Skupia się jednak na zawartości fluoru w wodzie pitnej i nie ma w nim żadnego odniesienia do samego zabiegu fluoryzacji. Wyniki tego badania były także kwestionowane (patrz niżej)

 

Następnie przejdę do kompleksowego opracowania dotyczącego wpływu fluoru na organizm pochodzącego z Oregon State University (http://lpi.oregonstate.edu/mic/minerals/fluoride)

„Increased fluoride exposure, most commonly through community water fluoridation, has been found to decrease the incidence of dental caries in children and adults (14). Between 1976 and 1987, clinical studies in several countries demonstrated that the addition of fluoride to community water supplies (0.7-1.2 ppm) reduced caries by 30%-60% in primary (baby) teeth and 15%-35% in permanent teeth (15). Fluoride consumed in water appears to have a systemic effect in children before all teeth have erupted—typically through 12 years of age. Fluoride is incorporated into the developing enamel of teeth and increases the resistance to caries. Since the caries preventative effect of fluoride is also topical (surface) in children after teeth have erupted and in adults, the optimal protection achieved by fluoridated water likely occurs through both systemic exposure before and after tooth eruption and topical exposure after tooth eruption.”

„Fluoridation of public drinking water in the US was initiated nearly 70 years ago. Since then, a number of adverse effects have been attributed to water fluoridation. However, extensive scientific research has uncovered no evidence of increased risks of cancer, heart disease, kidney disease, liver disease, thyroid disease, Alzheimer’s disease, birth defects, or Down’s syndrome (6, 59, 60). A number of epidemiological studies, mostly published in Chinese journals, have investigated the association between fluoride content in drinking water and children’s neurodevelopment. A meta-analysis of 27 studies, mainly conducted in China, found lower intelligence quotients (IQs) in children exposed to fluoride concentrations ranging from 1.8 mg/L to 11.5 mg/L of drinking water (61). Serious limitations, including substantial heterogeneity among studies and co-occurrence of other neurotoxicants in drinking water, hinder the strength of the finding and its application to US settings. The Academy of Nutrition and Dietetics has recently estimated that only limited evidence supports an association between fluoride content in water and the IQs of children (44). Finally, a recent prospective study in a New Zealand population-based cohort followed for nearly four decades found no association between fluoride exposure in the context of community water fluoridation programs and IQs measured during childhood and at 38 years of age (62).”

Jak widać, opracowanie potwierdza pozytywny wpływ fluoru na zdrowie zębów. Odwołuje się do badania przytoczonego wyżej, ale przywołuje również inne badania, podważające związek ekspozycji na fluor z poziomem inteligencji.

Opracowanie to przywołuje także wyniki badań dotyczące samej procedury fluoryzacji:

„A recent meta-analysis of fluoride interventions in children and adolescents (up to 16 years of age) found that the application of fluoride varnish for at least one year was associated with a 37% reduction in decayed, missing, filled tooth surfaces in decayed tooth surfaces of primary teeth; the anti-caries effect on the permanent teeth corresponded to a 43% decrease compared to no treatment or placebo„.

Przywołane są także zalecania Linus Pauling Institute oraz American Dental Association „optimally fluoridated water and the use of fluoride toothpaste, fluoride mouth rinse, fluoride varnish, and when necessary, fluoride supplementation. Due to the risk of fluorosis, any fluoride supplementation should be prescribed and closely monitored by a dentist or physician.”

 

W odniesieniu do skandynawskich szkół, znalazłem tegoroczny (2016) dokument zatytułowany „Fluoride varnish programmes for adolescents at school – caries, conceptions and costs” (https://gupea.ub.gu.se/bitstream/2077/41245/2/gupea_2077_41245_2.pdf, University of Gothenburg, Göteborg, Sweden)

stwierdzający co następuje:

„The caries-reducing potential of fluoride varnishes is well studied and their effects have been evaluated in many studies. The Swedish Council on Technology Assessment in Health Care concluded (…) that fluoride varnish applications twice a year had a caries-preventive effect in children and adolescents.
(…)revealed a mean reduction in caries of 38% (…) found an average 43% reduction in decayed, missing and filled tooth surfaces, after fluoride varnish applications. (…)
The result showed 69% fewer new approximal caries lesions in a highrisk area, 66% fewer new approximal caries lesions in a medium-risk area and 20% fewer new approximal caries lesions in a low-risk area, after fluoride varnish applications twice a year with a six-month interval.”

Co więcej:

„Fluoride varnish application is an easy, safe and well-accepted application procedure. Moreover, from a toxicological, safety point of view, varnishes are
preferable, as the bioavailability of fluoride in varnish is relatively low (Øgaard et al., 1994; Bawden, 1998). No acute toxic reactions have been reported.
Ekstrand et al. (1980) showed that the fluoride concentration in plasma and urinary excretion was low after fluoride varnish applications with Duraphat in children. This is due to the fact that the major part of the fluoride in the varnish is not absorbed in the body but is excreted in the faeces”

Inne badania dotyczące fluoryzacji:

http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22126926 (Publisher: American Academy of Pediatric Dentistry)

„RESULTS:

The percentage of children with any new decayed primary teeth was 41% (n=81) in the PVP-I combined group and 54% (n=90) in the FV group. Multivariate log-binomial regression was used to compare the rate of any new decay between groups, controlling for the number of teeth at baseline and the number of treatment visits. The risk ratio for treatment is 0.69 (95% confidence interval [CI]=0.51-0.94). No adverse effects were observed.

CONCLUSION:

Combined treatment with 10% polyvinylpyrollidone iodine and 5% sodium fluoride varnish reduced the rate of new tooth decay by 31% over fluoride varnish alone”

http://jdr.sagepub.com/content/85/2/172.short (University of California)

„Analyzing the number of actual, active fluoride varnish applications received resulted in a dose-response effect, p < 0.01. Caries incidence was higher for ‘counseling only’ vs. ‘counseling + fluoride varnish assigned once/year’ (OR = 2.20, 95% CI 1.19–4.08) and ‘twice/year’ (OR = 3.77, 95% CI 1.88–7.58). No related adverse events were reported. Fluoride varnish added to caregiver counseling is efficacious in reducing early childhood caries incidence.”

http://www.karger.com/Article/Abstract/275573 (University of Copenhagen)

„To conclude, resin infiltration in conjunction with fluoride varnish seems promising for controlling proximal lesion progression on deciduous molar teeth.”

http://www.kalamazooorthodontics.com/portals/0/documents/flouride_varnish.pdf

„The results of this prospective evaluation of tri-monthly fluoride varnish application have demonstrated that this is an effective auxiliary method to reduce white spot lesions during treatment with fixed orthodontic appliances. During a 12- month observation period, a 44.3% reduction in the mean enamel demineralization index was found for teeth that had been treated with fluoride varnish, compared to controls. Although fluoride varnish does not completely prevent the development of enamel scars, the reduction in incidence and depth of lesions warrants clinical consideration. Routine, periodic application of fluoride varnish for patients undergoing orthodontic treatment may be eventually accepted as a contemporary standard of care for limiting enamel scars”

https://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/handle/2027.42/91213/cdoe656.pdf?sequence=1

„In summary, it can be concluded that one or two  applications per year of 5% NaF varnish can be  used as an effective caries  reventive measure for  high-caries-risk children”
A podsumowania nie będzie, bo było na początku 🙂